وشەی پیر لە وشە ڕەسەنەکانی کوردی دەژمێردرێ، لە زمانەوانیدا بە واتای:

– بەساڵاچوو

– کات تەواوبوون (بەهار پیر بوو)

– ژیانی مرۆڤ بەرەو کۆتایی بڕوا، وەک: پیرەژن، پیرەمێرد

– ژیانی گیانلەبەران بەرەو کۆتایی بێ، وەک: پیرەسەگ، پیرەکەو

– ژیانی دار و درەخت (داری پیر) (داری پیرەدار کەی بەداربووە)

– وشەی پیر بووەتە نازناوی پیاوی بەتەمەن و ڕیشسپی و ڕابەری ئایین و مەزهەبەکانی

– وشەی پیر لە سەرتای سەرهەڵدانی ئایینی و خواوەند پەرستن لە ساڵانی (6000 - 4000) هەزار ساڵەی پێش زایین لە کوردستان و وڵاتی سۆمەر لە ئاوەڵکاری کاتی و ئاوەڵناوی سەربەخۆ گوسترایەوە بۆ نازناوی ئایینی، بەڵگەشمان ناوی هەندێ لە چیاکانی کوردستانە کە وشەی پیریان هەڵگرتووە، هەڵبەتە ئەم ناوەش ناوی ڕابەری ئەو پەرستگایەیە کە لەسەر ئەم چیایە دروستکراوە، وەک: چیای پیرەمەم، پیرەمەگرون، پیرس

– وشەی پیر خۆی کردۆتەوە وەک پایەیەکی ئایینی، ئەوەتا سەرەتا لە ئایینی ئێزدی خوداوەندی لافاو تۆفان نفاوی (پیرافات) و (پیری لینا)ش خوداوەندی زەماوەند و ئاوات خواستنی بووە لە جەژنی خدری ئەلیاس و خدری زیندە

– ڕابەری ئایینی زەردەشتییەکانیش پیری موغانیان پێدەوترا، وشەی (پیری موغان) کورت بووەوە و بوو بە (پیر) کە پیاوانی ئایینی و مەلاکانی ئیسلام و قەشە و مەترانی مەسیحی و شەبەک و کاکەیی پێ ناودێرکرا

– وشەی پیر بەهۆی بوونی بەپێشگر و پاشگر ناوێکی زۆری لێ دروستدەبێت، وەک: پیر ئۆمەر، پیروەیس، پیرداود

– وشەی پیر دەبێتە نازناو و ناوی تایبەتی مرۆڤ، وەک: پیرشاتی، پیر ئەشکانی، پیر پادشا، پیری شالیار، پیرداود، پیرکۆ، پیرە، پیرۆمەر، پیرۆت، پیرزادە، پیری جەوران، پیرام، پیرباڵ

– دەبێتە نازناو بۆ زیندەوەران، وەک: داپیرۆچکە، پیرهەڤۆگ

– لەناوی جوگرافی ڕۆڵی هەیە، وەک ناوی گوندەکان: پیرزین، پیرمەم، پیرۆمەر، پیران، پیرداود

– ڕەنگی لە ناوی چیا و دۆل داوەتەوە، وەک، چیای پێرس، پیرمام، پیرەمەگرون، کەچەل پیر، پیرۆستەم

– وشەی پیر، مانای: داپیر، نەنک، دەبەخشێ

– بە گەورەی ماڵیان وتووە کە کاروباری ئایینی تەنها لە ئەستۆی ئەو بووە تا هاتنی زەردەشت پێغەمبەر

– وشەی پیر بەپیاوی ئایینی سەردەمی زەردەشت وتراوە وەک ئەڵێن 99 پیر هەبووە لە ناوچەی هەورامان، وەک: پیرزەڕین، پیرجان، پیروەتێ